Pakistan bir Türk devleti midir?
Ankara’da, bu kadar sıcak ve kalabalık bir şehrin içinde bazen gözlerim uzaklara kayar, hayalini kurduğum çok sayıda kültürel ve tarihi bağın olduğu bir yer, Pakistan. Çocukluğumda, babamın anlattığı Pakistan hikâyeleri aklımda yer etmişti. O zamanlar televizyonlarda sıkça karşılaştığımız, hep bir özlemlerle anlatılan Pakistan, Türklerle olan bağlantılarından, benzerliklerinden hep bahsederdi. Peki, bu hikâyeler ne kadar doğru? Gerçekten Pakistan bir Türk devleti midir?
Türk ve Pakistanlılar Arasındaki Tarihi Bağlar
Bazen bir arkadaşım bana “Pakistan bir Türk devleti midir?” diye sorduğunda, bu soruyu yanıtlamak kolay olmuyor. Çünkü bu soru, sadece bir tarihsel bağlantıdan mı, yoksa kültürel bir birliktelikten mi bahsediyor? Eğer ikisini de birleştirirsek, kesinlikle çok daha kapsamlı bir cevaba ulaşabiliriz.
Pakistan, çok çeşitli etnik grupların bir arada yaşadığı, zengin bir tarihe sahip bir ülke. Ancak biz Türkler için Pakistan, 1947’deki bağımsızlık mücadelesi sırasında Türk desteği ve Osmanlı İmparatorluğu’nun mirasıyla yakından ilişkilendiriliyor. Pakistanlılar, Osmanlı’dan ilham alarak bağımsızlıklarını kazandılar. Yani bir yönüyle Pakistan’ın bağımsızlık mücadelesi, Türk milletinin özlediği bir idealin gerçeğe dönüşmesidir.
Dil ve Kültür Bağlantıları
Pakistan bir Türk devleti olmasa da, kültürel ve dilsel olarak yakınlıklar var. Bu, sadece babamın eski fotoğraflarında yer alan Pakistanlı askerlerin elinde tuttuğu Türk bayraklarından ya da tarihi kitaplardan bildiğimiz şeylerden ibaret değil. Gerçekten de Pakistan’daki pek çok insan, Türk kültürüne olan ilgisini her fırsatta dile getiriyor. Birçok Pakistanlı, Türk dizilerinin peşinden sürükleniyor, Türk müziğiyle büyüyor. Özellikle Anadolu’da sıkça karşılaştığım bir durum var: Bazı Pakistanlılar, kendi dillerinde “Türk” kelimesini de kullanarak, Türklerle olan bağlarını çok daha belirgin hale getiriyorlar.
Pakistan’daki okullarda Türk tarihi, Osmanlı İmparatorluğu ve Türk kültürü derslerde işleniyor. Her yıl geleneksel olarak yapılan Türkiye-Pakistan kültürel günlerinde insanlar Türk halk oyunları oynuyor, şarkılar söylüyor. Tüm bunlar gösteriyor ki, kültürel yakınlık oldukça derin. Ama unutmayalım ki, dilsel olarak Türkler ve Pakistanlılar tamamen farklı diller konuşuyor. Pakistan’daki çoğu kişi Urduca ya da diğer yerel dilleri konuşuyor, Türkçe ise sadece belli bir kesim tarafından biliniyor.
Ekonomik ve Politik İlişkiler
Benim ekonomi üzerine eğitim aldığımı düşündüğümde, Pakistan’ın ekonomik açıdan Türklerle sıkı bir ilişki içinde olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Türkiye, Pakistan’a en çok yatırım yapan ülkeler arasında yer alıyor. Dış ticaret hacmi yıllar içinde artıyor ve her iki ülke de birbirlerinin pazarına büyük bir güven duyuyor. TCDD’nin Pakistan Demiryolları ile işbirliği, Türk inşaat firmalarının Pakistan’da gerçekleştirdiği projeler gibi birçok ekonomik örnek, bu iki ülke arasındaki bağları güçlendiren faktörlerden yalnızca birkaçı.
Pakistan’da son yıllarda büyüyen Türk markaları da oldukça ilgi görüyor. Mesela Türk tekstil ürünleri, mobilyalar, otomobil markaları Pakistan’da hızla popülerleşiyor. Bunun arkasında kültürel bağların yanı sıra, Türk ürünlerine duyulan güven de var.
Pakistan’da Türk Etkisi
Pakistanlı dostlarım bazen bana Türk dizilerinin ve filmlerinin ülke genelinde nasıl bir fenomen haline geldiğinden bahsediyor. “Diriliş: Ertuğrul” dizisi, Türkiye’nin en büyük kültürel ihracatlarından biri haline geldi ve Pakistan’da bir dönem izlenme rekorları kırdı. Dizi sadece eğlencelik bir içerik olmaktan öte, Türkiye-Pakistan ilişkilerinde kültürel bir köprü işlevi gördü. Gözlemlerime göre, gençler arasında Türkiye’ye olan ilgiyi artıran unsurların başında bu diziler geliyor.
Sonuç: Türk Devleti Olmasa da Yakın Bir Dost
Peki, sonuç olarak Pakistan bir Türk devleti midir? Resmi anlamda değil, ama kültürel ve tarihi bağlar göz önüne alındığında, kesinlikle Türklerle yakın bir ilişkiye sahiptir. Pakistan, Türk kültüründen beslenen, bu bağlarla şekillenen bir ülke olsa da, kendi kimliğini, dilini ve kültürünü tamamen koruyor.
Bir Türk olarak, Pakistanlıların kendi bağımsızlık mücadelesini, Türklerin tarihindeki bir dönüm noktası gibi hissetmemin nedeni de tam olarak budur. Aramızda çok güçlü bir dostluk ve kültürel bağlar olsa da, Pakistan’ın Türkiye ile olan ilişkisi, Türk devletlerinin ve kültürlerinin birleşmesinden çok daha farklı bir anlam taşıyor.
Her ne kadar “Türk devleti” olmasalar da, biz Türkler ve Pakistanlılar, tıpkı bir ailenin üyeleri gibi birbirimizin başarısını, mutluluğunu ve gelişmesini kutluyoruz. Aramızdaki bağlar, iki halkın karşılıklı saygısı ve sevgisinden başka bir şey değil.